0 نظر

1100 روز پیش

یرقان یا زردی چیست؟

یرقان یا زردی وضعیتی است جهت توصیف رنگ مایل به زرد پوست و سفیدی چشم به کار می رود. مایعات بدن نیز ممکن است تغییر رنگ دهند.

زردی اغلب نشان دهنده مشکل در کبد یا مجاری صفراوی است. هنگامی که کبد به درستی عمل نمی کند، سبب تجمع مواد زائدی به نام بیلی روبین در خون می شود.

با سطوح متوسط ​​بیلی روبین، پوست، چشم ها و غشاهای مخاطی فرد زرد می شوند. همانطور که این عارضه تشدید می یابد، رنگ نیز می تواند از زرد به سبز تغییر کند. رنگ سبز به دلیل بیلیوردین، رنگدانه سبز موجود در صفرا به وجود می آید.

زردی می تواند در افراد در هر سنی ایجاد شود و معمولاً نتیجه یک بیماری زمینه ای است. نوزادان و افراد مسن بیشترین احتمال ابتلا به زردی را دارند.

علل و عوامل خطر زردی پوست

یرقان زرد شدن پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم است و زمانی رخ می دهد که بدن آنطور که باید بیلی روبین را پردازش نکند.

با تجزیه طبیعی گلبول های قرمز خون، سطح بیلی روبین افزایش می یابد. به طور معمول کبد این مواد زائد را از جریان خون فیلتر می کند و آن را به شکل جدیدی به نام بیلی روبین کونژوگه تبدیل می کند؛ سپس در مدفوع فرد از بدن خارج می شود.

اگر بیلی روبین بیش از حد برای پردازش کبد وجود داشته باشد، در بدن انباشته می شود. این به عنوان هیپربیلی روبینمی شناخته می شود و باعث ایجاد رنگ زرد در پوست و چشم می شود.

زردی معمولاً به دلیل یک اختلال زمینه ای رخ می دهد که یا باعث تولید بیش از حد بیلی روبین می شود یا از دفع آن توسط کبد جلوگیری می کند.

علل احتمالی زردی یا یرقان عبارتند از:

• عوارض جانبی برخی داروها
• بیماری سنگ کیسه صفرا
• مصرف بیش از حد الکل
• سرطان پانکراس
• سیروز: یک بیماری است که باعث می شود بافت اسکار جایگزین بافت سالم در کبد شود.
• هپاتیت یا سایر عفونت های کبدی
• کم خونی همولیتیک

همچنین ببینید:

زردی نوزاد چیست!؟

درمان زردی پوست:

درمان به علت اصلی زردی بستگی دارد.

زردی ممکن است منجر به خارش شود. برای افرادی که خارش دارند داروهایی مانند کلستیرامین یا کلستیپول تجویز می گردد.

از آنجایی که یرقان ممکن است گاهی اوقات نشان دهنده آسیب به کبد باشد، بسته به شدت آسیب ممکن است در برخی موارد پیوند کبد ضروری باشد.

پیشگیری از زردی یا یرقان:

زردی با عملکرد کبد مرتبط است.

افراد می توانند با چندین تغییر سبک زندگی به مراقبت از کبد خود کمک کنند، مانند:

• مصرف رژیم غذایی متعادل
• ورزش منظم
• عدم مصرف الکل
• اجتناب از سموم ناشی از مواد شیمیایی و سایر منابع
• مصرف دقیق داروها

یک مقاله 2021 نیز موارد زیر را توصیه می کند:

• اجتناب از مصرف داروهای گیاهی بدون مشورت با متخصص
• پرهیز از سیگار، الکل و داروهای داخل وریدی
• اجتناب از مصرف بیش از دوز توصیه شده داروهای تجویز شده
• دریافت واکسن قبل از سفر
• انجام رابطه جنسی ایمن، مانند استفاده از روش های پیشگیری از بارداری

عوارض زردی پوست:

سطح بالا بیلی روبین می تواند سمی باشد و منجر به نوع نادری از آسیب مغزی به نام کرنیکتروس در نوزادان شود.

انواع زردی

انواع اصلی زردی عبارتند از:

1. کبدی: این نوع زردی بر اثر بیماری یا آسیب کبدی ایجاد می گردد.
2. همولیتیک: این نوع زردی در نتیجه همولیز یا تجزیه گلبول های قرمز اتفاق می افتد و در نهایت منجر به افزایش تولید بیلی روبین می شود.
3. انسدادی: این نوع زردی بر اثر انسداد مجرای صفراوی شکل می گیرد که مانع از خروج بیلی روبین از کبد می گردد.

زردی در نوزادان

زردی یک مشکل رایج در نوزادان تازه متولد شده است.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) اشاره می‌کند که تقریباً 60 درصد نوزادان به زردی مبتلا می‌شوند و علائم آن در عرض 48 ساعت پس از تولد ظاهر می‌شود. پزشک باید کودک را زمانی که بین 3 تا 5 روزه است معاینه کند. این به این دلیل است که سطح بیلی روبین معمولاً در این زمان در بالاترین حد خود است.

گلبول های قرمز خون در بدن نوزاد اغلب شکسته شده و جایگزین می شوند. این باعث تولید بیلی روبین بیشتر می شود. علاوه بر این کبد نوزادان کمتر توسعه یافته است و بنابراین در فیلتر کردن بیلی روبین از بدن کمتر موثر است.

علائم معمولاً بدون درمان در موارد خفیف برطرف می شوند. با این حال نوزادان با سطوح بیلی روبین بسیار بالا نیاز به درمان با تزریق خون یا فتوتراپی دارند.

در این موارد درمان زردی در نوزادان برای کمک به پیشگیری از کرنیکتروس حیاتی است.

علل زردی در نوزادان

اگرچه زردی در نوزادان رایج است و اغلب بدون درمان برطرف می شود، برخی از بیماری های زمینه ای می توانند باعث زردی شوند. این شامل:

• کم کاری تیروئید
• ناسازگاری گروه خونی، زمانی که خون فرد باردار و نوزاد در رحم یا هنگام تولد ترکیب می شود
• بیماری رزوس، وضعیتی که در آن آنتی بادی های فرد باردار سلول های خونی نوزاد را از بین می برند
• عفونت مجاری ادراری
• انسداد در مجاری صفراوی و کیسه صفرا
• سندرم کریگلر- نجار، وضعیتی که بر آنزیم‌هایی که بیلی روبین را پردازش می‌کنند، تأثیر می‌گذارد
• شیردهی نیز می تواند احتمال زردی را در نوزادان افزایش دهد. با این حال نیازی نیست که فرد از این طریق تغذیه کودک را متوقف کند. در این موارد علائم زردی در عرض چند هفته برطرف می شود.

سطح بیلی روبین

طبق یک مقاله معتبر در سال 2021، سطح طبیعی بیلی روبین کمتر از 1 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dl) است.

اگر این سطوح به حدود 3 میلی گرم در دسی لیتر برسد، فرد دچار زردی می شود.

یک مقاله در سال 2021 اشاره می کند که اگر سطح بیلی روبین به 5 میلی گرم در دسی لیتر در روز یا بیش از 0.2 میلی گرم در دسی لیتر در ساعت افزایش یابد، پزشکان زردی را در نوزادان تشخیص می دهند.

این محدوده ها ممکن است بین آزمایشگاه ها متفاوت باشد.

همچنین ببینید:

علت زرد شدن زبان و راه های درمان آن

تشخیص زردی پوست

پزشکان با شرح حال فرد و معاینه فیزیکی برای تشخیص زردی شرایط را بررسی می کنند. در برخی مواقع آزمایش نیز تجویز می گردد.

در طول معاینه، شکم، کبد و پوست مورد بررسی قرار می گیرد.

پزشک اغلب آزمایش‌هایی را برای کمک به تعیین علت اصلی زردی انجام می‌دهد. این شامل:

1. تست های بیلی روبین: سطح بالای بیلی روبین غیر کونژوگه در مقایسه با سطوح بیلی روبین کونژوگه نشان دهنده زردی همولیتیک است.
2. شمارش کامل خون (CBC): سطح گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها را اندازه گیری می کند.
3. آزمایش هپاتیت  A ،B و C : این آزمایش طیف وسیعی از عفونت های کبدی را بررسی می کند.

در صورت مشکوک شدن به انسداد، پزشک ساختار کبد را نیز بررسی می کند. در این موارد از تست های تصویربرداری شامل ام آر آی، سی تی اسکن و سونوگرافی استفاده می کنند.

علاوه بر این، آنها ممکن است کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP) انجام دهند. این روش ترکیبی از آندوسکوپی و تصویربرداری اشعه ایکس است.

متخصص ممکن است بیوپسی کبد را انجام دهد. بیوپسی کبد می تواند التهاب، سیروز، سرطان و کبد چرب را بررسی کند. این آزمایش شامل قرار دادن یک سوزن در کبد برای به دست آوردن نمونه بافت است.

خلاصه کلی

یرقان زرد شدن پوست، غشاهای مخاطی و سفیدی چشم است. این نشانه بیماری است که کبد را درگیر می کند.

زمانی اتفاق می‌افتد که کبد آسیب می‌بیند. شرایط متعددی می تواند باعث مشکلات کبدی و در نتیجه زردی شود.

درمان زردی معمولاً شامل درمان بیماری زمینه‌ای است.

توجه : مطالب پزشک من از منابع خارجی ترجمه شده و تنها جنبه اطلاع رسانی و آموزشی دارد . از این رو توصیه پزشکی تخصصی تلقی نمی شوند و نباید آنها را جایگزین مراجعه به پزشک جهت تشخیص و درمان دانست .

منابع:

medicalnewstoday