0 نظر

543 روز پیش

پرولاکتینوما چیست؟

پرولاکتینوما نوعی تومور غیرسرطانی غده هیپوفیز است که این تومور مقدار زیادی هورمون پرولاکتین تولید می کند. عملکرد اصلی پرولاکتینوما کاهش سطح برخی هورمون های جنسی یعنی استروژن و تستوسترون است.

پرولاکتینوما خطرناک نیست اما می تواند باعث مشکلات بینایی، ناباروری و سایر موارد شود. پرولاکتینوما رایج ترین نوع تومور تولید کننده هورمون است که در غده هیپوفیز ترشح می شود.

پرولاکتینوما را معمولاً می توان با دارو درمان کرد تا سطح پرولاکتین را به میزان استاندارد کاهش داده و تومور را کوچک کند. در برخی موارد جراحی جهت برداشتن تومور امکان پذیر خواهد بود.

علائم پرولاکتینوما

پرولاکتینوما ممکن است علائمی ایجاد نکند. با این حال پرولاکتین بیش از حد در خون (هایپرپرولاکتینمی) یافشار بر بافت های اطراف از طریق یک تومور بزرگ می تواند سبب ایجاد علائم شود.

از آنجا که پرولاکتین بیش از حد می تواند سیستم تولید مثل را مختل سازد (هیپوگنادیسم)، برخی علائم و نشانه های پرولاکتینوما مختص زنان یا مردان است.

در زنان، پرولاکتینوما باعث موارد زیر می شود:

• قاعدگی نامنظم یا عدم قاعدگی
• رابطه جنسی دردناک به دلیل خشکی واژن
• آکنه و رشد بیش از حد موهای بدن و صورت
• ترشحات شیری از سینه ها در دوران بارداری یا شیردهی

در مردان، پرولاکتینوما باعث موارد زیر می شود:

• اختلال در نعوظ
• عضلات کوچک
• کاهش موهای بدن و صورت
• بزرگ شدن سینه ها به طور غیرطبیعی

پرولاکتینوما در زنان و مردان می تواند باعث ایجاد موارد زیر شود:

• ناباروری
• عدم تمایل به فعالیت جنسی
• استخوان های ضعیف و شکننده (پوکی استخوان)

فشار ناشی از رشد تومور باعث گزینه های زیر می شود:

• سردرد
• مشکلات بینایی
• کاهش سایر هورمون های تولید شده توسط غده هیپوفیز

زنان در دوران پیش از یائسگی معمولاً علائم و نشانه‌ها را زود هنگام، زمانی که تومورها کوچک‌ تر هستند، مشاهده می‌کنند. این موضوع به دلیل قاعدگی های نامنظم است. مردان زمانی که تومورها بزرگ تر شده و سبب ایجاد سردرد یا مشکلات بینایی می شوند متوجه بروز علائم می خواهند شد.

علت پرولاکتینوما

پرولاکتینوما یکی از تومورهایی است که در غده هیپوفیز ایجاد می شود. علت پرولاکتینوما ناشناخته است.

غده هیپوفیز یک غده کوچک لوبیایی شکل است که در پایه مغز قرار دارد. غده هیپوفیز تقریباً بر هر قسمت از بدن شما تأثیر می گذارد. هورمون های آن به کنترل عملکردهای مهم مانند رشد، متابولیسم، فشار خون و تولید مثل کمک می کنند.

پرولاکتینوما باعث تولید بیش از حد پرولاکتین توسط غده هیپوفیز می شود. این وضعیت منجر به کاهش سطح برخی هورمون های جنسی یعنی استروژن و تستوسترون خواهند شد.

تولید بیش از حد پرولاکتین (هایپرپرولاکتینمی) می تواند به دلایلی غیر از پرولاکتینوما اتفاق بیفتد. این موارد عبارتند از:

• داروها
• بیماری کلیوی
• غده تیروئید کم کار
• بارداری و شیردهی
• انواع دیگر تومورهای هیپوفیز

عوامل خطر

پرولاکتینوما در زنان بیشتر از مردان رخ می دهد. این اختلال در کودکان نادر است.

به ندرت نوعی اختلال ارثی مانند نئوپلازی غدد درون ریز متعدد، ممکن است خطر پرولاکتینوما را افزایش دهد.

عوارض

عوارض پرولاکتینوما شامل موارد زیر است:

1. ناباروری: پرولاکتینوما در تولید مثل اختلال ایجاد می کند. پرولاکتین بیش از حد باعث کاهش تولید هورمون های استروژن و تستوسترون می شود. پرولاکتین بیش از حد همچنین می تواند از آزاد شدن تخمک در طول چرخه قاعدگی (عدم تخمک گذاری) در زنان جلوگیری کند. در مردان، پرولاکتین بیش از حد منجر به کاهش تولید اسپرم خواهد شد.
2. پوکی استخوان: کاهش استروژن و تستوسترون نیز باعث کاهش استحکام استخوان می شود.
3. عوارض بارداری: در یک بارداری معمولی، تولید استروژن افزایش می یابد. این موضوع می تواند باعث رشد تومور شده و منجر به علائم و نشانه هایی مانند سردرد و تغییر در بینایی در زنان باردار شود.
4. از دست دادن بینایی: با عدم درمان پرولاکتینوما، ممکن است به اندازه ای بزرگ شود که بر عصب بینایی فشار وارد کند. این عصب در نزدیکی غده هیپوفیز قرار دارد. اولین علامت فشار روی عصب بینایی از دست دادن دید جانبی (محیطی) است.
5. سطوح پایین سایر هورمون های غده هیپوفیز: پرولاکتینوما بزرگ تر می تواند بر قسمت سالم غده هیپوفیز فشار وارد کرده و منجر به کاهش سطح سایر هورمون های کنترل شده توسط غده هیپوفیز شود. این موارد شامل هورمون های تیروئید و کورتیزول است. کورتیزول یک هورمون پاسخ دهنده به استرس است.

تشخیص

1. آزمایش خون: آزمایش خون می تواند سطح پرولاکتین را نشان دهد. آزمایش بارداری معمولاً برای زنان در سنین باروری توصیه می شود.
2. تصویربرداری از مغز (MRI): می توان سطح پرولاکتینوما را با استفاده از اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) از مغز تشخیص داد.
3. تست بینایی: این موارد می توانند میزان تاثیر پرولاکتینوما بر بینایی را مشخص کند.

درمان

اهداف در درمان پرولاکتینوما عبارتند از:

• برگرداندن تولید پرولاکتین به محدوده استاندارد
• کاهش اندازه پرولاکتینوما
• بازگرداندن عملکرد سالم غده هیپوفیز

برای اکثر افراد، درمان می تواند این موارد را از بین برده یا بهبود بخشد:

• مشکلات ناشی از افزایش سطح پرولاکتین مانند دوره های قاعدگی نامنظم، ناباروری و از دست دادن میل جنسی
• علائم ناشی از فشار تومور مانند سردرد یا مشکلات بینایی

درمان پرولاکتینوما شامل دو درمان اصلی است: دارو و جراحی.

داروها

داروهای خوراکی معروف به آگونیست های دوپامین معمولاً برای درمان پرولاکتینوما مورد استفاده قرار می گیرند. این داروها اثرات دوپامین را تقلید می کنند. آگونیست های دوپامین می توانند تولید پرولاکتین را کاهش داده و اندازه تومور را کوچک کنند. داروها می توانند علائم را برای اکثر افراد مبتلا به پرولاکتینوم از بین ببرند. افراد به طور کلی به درمان طولانی مدت با دارو نیاز خواهند داشت.

داروهایی که معمولاً تجویز می شوند عبارتند از کابرگولین و بروموکریپتین.

سطح پرولاکتین معمولاً پس از قطع دارو افزایش می یابد. با وجود این اتفاق پزشک از شما می خواهد که مصرف دارو را دوباره شروع کنید.

عوارض جانبی رایج دارویی

عوارض جانبی رایج این داروها عبارتند از تهوع، استفراغ، سرگیجه، گرفتگی بینی و سردرد. با این حال مصرف آنها با دوز بسیار کم، عوارض جانبی را کاهش خواهد داد. بهتر است دارو را با غذا یا قبل از خواب مصرف کنید.

افراد به ندرت دچار آسیب دریچه قلب با کابرگولین شده اند. اما معمولاً در افرادی است که دوزهای بسیار بالاتری را برای بیماری پارکینسون مصرف می کنند. برخی افراد ممکن است در حین مصرف این داروها دچار اختلالات کنترل تکانه شوند.

مصرف دارو در دوران بارداری

بروموکریپتین و کابرگولین پرولاکتینوما مزایا و معایب متفاوتی دارند. در صورت مشورت با پزشک می توان تصمیم بگیرید که کدام دارو برای شما بهتر عمل می کند.

در اغلب موارد متخصص به طور معمول توصیه می کند که دارو را پس از تایید بارداری قطع کنید. اگرچه هر دو دارو در بارداری بی خطر در نظر گرفته می شوند، اما در صورت امکان از مصرف هر دارویی در دوران بارداری اجتناب کنید. با این حال با داشتن پرولاکتینوما بزرگ یا علائم و نشانه‌هایی مانند سردرد یا تغییرات بینایی، ممکن است پزشک توصیه کند که دارو را مجدداً شروع کنید. این کار می تواند از رشد بیشتر تومور و عوارض جلوگیری کند.

عمل جراحی

در صورت عدم تاثیر درمان دارویی، جراحی برای برداشتن پرولاکتینوما به طور کلی مناسب است.

نوع جراحی تا حد زیادی به اندازه و وسعت تومور بستگی دارد:

1. جراحی بینی: برای اکثر افراد که نیاز به جراحی دارند، این روش شامل برداشتن تومور از طریق بینی است. این عمل جراحی ترانس اسفنوئیدال نامیده می شود. میزان عوارض این جراحی کم است. این جراحی جای زخم قابل مشاهده ای باقی نمی گذارد.
2. جراحی ترانس کرانیال: با بزرگ بودن تومور یا گسترش آن به بافت مغز، ممکن است به این روش که به عنوان کرانیوتومی نیز شناخته می شود؛ نیاز باشد. جراح تومور را از طریق قسمت بالایی جمجمه خارج می کند.

نتایج جراحی به اندازه و محل تومور و سطح پرولاکتین قبل از جراحی بستگی دارد. مهارت و تجربه جراح در این نوع جراحی خاص نیز یک عامل است. گاهی اوقات MRIنشان می دهد که پرولاکتینوما به مناطقی در مغز گسترش یافته است که برداشتن آن بدون خطر نیست. با این شرایط جراح فقط می تواند تا حدی پرولاکتینوما را خارج کند.

پرتودرمانی

به ندرت پرتودرمانی جهت از بین بردن سلول های تومور؛ گزینه ای مناسب برای پرولاکتینوما بزرگ باشد. در صورت عدم مصرف دارو و جراحی، به پرتودرمانی نیاز است.

زمان مراجعه به پزشک

در صورت بروز علائم و نشانه هایی که ممکن است توسط پرولاکتینوما ایجاد شود، جهت تعیین علت به پزشک مراجعه نمایید.

با داشتن پرولاکتینوما و قصد باردار شدن با پزشک صحبت کنید.